آيا حالا بعد از ده سال جنگ، زنان افغان وضع بهترى دارند؟
ترجمه مقاله برگرفته از سايت CNN
نوشته هدر بار

هدر بار Heather Barr پژوهشگر افغانستان‌شناس است که برای سازمان دیدبان حقوق بشر Human Rights Watch کار میکند. او از سال ۲۰۰۷ ساکن کابل است.

کابل - افغانستان - ٨ مارس ٢٠١٢

سقوط طالبان با وعده بعضی آزادیها و حقوق پایه‌ای برای زنان همراه بود. البته طی این ده سال وضع زنان و دختران افغان بهبودهای جدی پیدا کرده است. محدودیتهای رسمی برای دستیابی به تحصیل، کار و خدمات بهداشتی و درمانی لغو شدند. میلیونها دختر برای اولین بار به مدرسه راه پیدا کردند. زنان وارد دولت شدند، در انتخابات برای تصدی شغلهایی برگزیده شدند، افسر پلیس و حتی سرباز شدند. قانون اساسی جدید در سال ۲۰۰۴ حقوق مساوی برای زنان را تضمین میکند، و در قانونی که در ۲۰۰۹ به تصویب رسید خشونت علیه زنان جرم به حساب میآید.

با اینحال، در زیر سطحِ ظاهرِ این تغییرات، مسائل عمیق کهنه سر جایشان هستند. زنان در زندگی اجتماعی و عمومی، مورد ايذاء و اذیت، مورد تهدید قرار گرفته و گاه به قتل رسیده‌اند. ازدواج اجباری، ازدواج در سنین کودکی، خشونت خانگی بسیار رایج است و بیش از حد، در سطحی وسیع پذیرفته شده.

حدود ۴۰۰ زن و دختر در حال حاضر به دلیل "جرائم اخلاقی" داشتن سکس خارج از ازدواج و بسادگی به دلیل فرار از خانه، که اکثراً برای فرار از اذیت و آزار و ضرب و شتم است، در زندان هستند. در حالی که درس‌خوندان میسرتر شده، بیش از نیمی از دختران هنوز به مدرسه نمیروند. هر دو ساعت یک زن افغان بعلل مشکلات مربوط به زایمان، میمیرد.

با نزدیکتر شدن سال ۲۰۱۴، تاریخ اعلام شده برای خروج قوای بین‌المللی، بسیاری از زنان اففان آینده را ترسناک میبینند. آنها نگرانند که خروج نیروهای نظامی سوت پایان علاقه و توجه به افغانستان باشد، و همراه با آن، پایان تعهد بین‌المللی به فشار بر دولت افغانستان برای پیش‌بردن و حفظ حقوق زنان. اینهم محتمل است که کمکهای خارجی هم برای مدارس و درمانگاهها کاهش پیدا کند، چیزی که زندگی بسیاری را تغییر داده است. زنان افغان از این میترسند که بقیه دنیا دوباره آنها را به حال خود، به همان وضع که در دوره طالبان داشتند، رها کند.

طرحهایی که برای مذاکرات صلح بین طالبان و دولت افغانستان هست این بیم را بیشتر میکند که حقوق زنان موضوع معامله قرار بگیرند. این خطر بخصوص وقتی هیچ زنی در مذاکرات دخالت ندارد، بیشتر هم میشود.

هفته گذشته آسیب‌پذیری حقوق زنان در افغانستان بطور مبسوط به نمایش گذاشته شد. مجلس علماء، که نهادی متشکل از سران مذهبی و مورد حمایت دولت است، بیانیه‌ای در مورد مسائل مختلف صادر کرد، از جمله در مورد قضیه سوزاندن قرآن در یک پایگاه نظامی آمریکایی. طولانی‌ترین و مفصّل‌ترین بخش این بیانیه اما، به امر و نهی مذهبی در مورد نحوه برخورد به زنان و طرز رفتار آنها، اختصاص داشت.

این بیانیه کمی حرفهای خوب هم زده است؛ اجرای این سنت عملی، که خانواده‌ها بمنظور تسویه حساب و حل اختلاف، دختر به همدیگر بدهند را ممنوع کرده است. علیه ازدواج اجباری حرف زده است. حقوق زنان را در ارث بردن و نسبت به مال خودشان برسمیت شناخته است.

در مورد وظایف زنان اما، بیانیه به موضع بدتری چرخیده است: زنان نباید بدون همراهی محافظ مذکر سفر کنند. زنان نباید در موقع درس خواندن، کار، یا در ملأ عام با مردان قاطی شوند. زنان باید حجاب اسلامی داشته باشند. زنان تابع مردان هستند...

اگر این فقط یک تک نظر محافظه‌کارانه رهبران مذهبی بود، به یک اظهار تأسف میشد اکتفا کرد، اما این تنها یک قلم از لیست بلندبالایی از مواضع متعدد تبعیض‌آلود در باره زنان است که نهادهای مختلف تحت کنترل مردان در افغانستان اعلام کرده‌اند و میکنند. با اینحال آنچه باعث نگرانی است این بود که رئیس جمهوری، حامد کرزای هم از این بیانیه استقبال کرده است. برخلاف پراتیک معمول، این بیانیه در سایت کاخ ریاست جمهوری هم گذاشته شده، توسط کاخ ریاست جمهوری در بین مطبوعات توزیع شده، و در یک کنفرانس خبری از جانب کرزای مورد دفاع قرار گرفته است.

سابقه پرزیدنت کرزای در مورد حقوق زنان صاف و یکدست نیست. او افغانستان را به یک کنوانسیون جهانی متعهد کرد که در آن قول حقوق برابر برای زنان داده شده، با اعمال فشار او فرمانی قانونی در سال ۲۰۰۹ به کرسی نشست که خشونت علیه زنان را جرم اعلام میکند. او در این اواخر، دو مورد پر سر و صدا از خشونت علیه زنان را مطرح و محکوم کرده.

از طرف دیگر، در کمپین انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ خط تندروان متعصب مذهبی را از این طریق جلب کرد که پای قانون احوال شخصیه شیعه امضاء بگذارد. این قانون، که برای اقلیت شیعه افغانستان است، به شوهر حق میدهد، اگر زن به خواستهای جنسی شوهر تمکین نکند، از پرداخت نفقه و تأمین مالی او خودداری کند، این شامل غذا هم میشود. این قانون حق تکفل فرزندان را بطور دربست به مرد میسپارد، و زن را ملزم میکند که برای کار کردن از شوهرش اجازه بگیرد. بعضی زنان از این میترسند که کرزای دارد با بیانیه مجلس علماء خبر میدهد که آماده چه سازشهایی با طالبان است.

با کاهش علاقه و توجه بین‌المللی نسبت افغانستان، نزدیک شدن شروع مذاکرات با طالبان، و تأیید بیانیه مجلس علماء از جانب کرزای، زنان افغان بیش از هر زمان دیگر در طی ده سال گذشته، در معرض حمله‌اند. حالا پرزیدنت اوباما و دیگر پشتیبانان دولت کرزای باید بصراحت بگویند که از هیچ توافقی که در آن حقوق زنان قربانی شود حمایت نمیکنند، و به کرزای فشار بیاورند که موضعيی روشن در این باره اتخاذ کند. خطر برای زنان افغانستان بیشتر از آنست که کاری کمتر از این قابل قبول باشد.